چشم جهان‌بین: در رثای «سیدعبدالله انوار»
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۹۵۰۹۶
غلامرضا امیرخانی استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به مناسبت درگذشت عبدالله انوار یادداشتی درباره زندگی علمی این مترجم، نسخه‌پرداز، ریاضی‌دان و چهره علمی و فرهنگی نوشته است. - اخبار فرهنگی -
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم در پی درگذشت عبدالله انوار از چهره‌های پیشکسوت علمی و فرهنگی کشور، غلامرضا امیرخانی استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یادداشتی را نوشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در مقاطع مختلف دوران پرشکوه تمدن ایرانی-اسلامی در قرون گذشته، چهره‌های علمی و دانشمندانی بودند که بر علوم گوناگون تسلط داشتند و از همین‌رو یک‌تنه آثاری را پدید می‌آوردند که نوعی دایره‌المعارف به معنای واقعی کلمه بود؛ یعنی مجموعه‌ای از علوم زمان. بزرگانی چون فارابی، خوارزمی و فخررازی و شمس‌الدین محمود آملی (صاحب نفایس‌الفنون) از این گروه بودند. در‌این‌بین، به برخی اصطلاح حکیم هم اطلاق می‌شد که بنا بر تعریفی، متشکل از کسانی بود که بر انواع حکمت، اعم از حکمت نظری و عملی، اشراف داشت. تعریف حکمت هم گستره مهمی از علوم را دربر می‌گرفت؛ حکمت نظری که مشتمل بر الهیات و ریاضیات و طبیعیات بود و حکمت عملی که سیاست و تدبیر منزل و اخلاق را شامل می‌شد. هرچند برخی از صاحب‌نظران، حکمت را مترادف فلسفه دانسته‌اند، ولی دست‌کم باید گفت که حکمت بخشی از مفاهیم فلسفه را در خود دارد. به بیان دیگر، مفاهیم و موضوعات عدیده‌ای هستند که در هر دو حوزه محل بحث و جدل‌اند؛ عقل و استدلال، عرفان و اشراق، ایمان و اخلاق و نظایر آن. رشد حیرت‌انگیز علوم، به‌ویژه پس از انقلاب رنسانس و ظهور پدیده‌هایی چون صنعت چاپ، به‌تدریج فضایی را آفرید که جویندگان علم و دانش دنبال کسب تخصص در رشته‌ای خاص باشند و کمتر به حوزه‌های دیگر ورود پیدا کنند. با وجود این فضای کلی، استثنائاتی را می‌توان یافت که به‌دلیل هوش سرشار فردی و تلاش خستگی‌ناپذیر، بر علوم گوناگون احاطه داشته و به‌نوعی خاطره حکمای قدیم را زنده کرده‌‌اند. بدون شک در زمان ما، نام استاد سیدعبدالله انوار، تداعی‌کننده عالمان و حکیمان پیشین است. این نابغه دوران که ساعاتی پیش به سوی معبود شتافتد، بیش از 6 دهه در عرصه علم و فرهنگ ایران‌زمین درخشید و علاوه بر کارنامه پرباری از آثار منتشرشده، نگاشته‌های دقیق و کم‌نظیری دارد که هنوز مجال انتشار نیافته‌اند. یک نمونه از آثار منتشرنشده او شرح مفصلی است که بر مجلدات بیست‌ودوگانه «شفا»ی ابن‌سینا نوشته که تا امروز فقط سه جلد آن به زیور طبع آراسته شده است.
سیدعبدالله انوار به سال 1303 در خانواده‌ای مذهبی-سیاسی در تهران پا به عرصه حیات گذاشت. پدر او سیدیعقوب انوار شیرازی از آزادی‌خواهان عصر مشروطه و از احفاد سیدنعمت‌الله جزایری، فقیه معروف عصر صفوی بود. نام خانوادگی انوار هم برگرفته از نام کتاب معروف سیدنعمت‌الله جزایری، «انوار نعمانیه» است. سیدعبدالله انوار پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایی در مدرسه امیرمعزی و سیروس (1310-1316ش)، برای تحصیل در دوره متوسطه به دبیرستان البرز رفت و پس از دریافت گواهی‌نامه ششم ادبی (1321ش) و شرکت در کنکور، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. همزمان زبان فرانسه را در انجمن ایران و فرانسه کامل کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه تهران (1324ش) و شرکت در کنکور استخدامی بانک ملی ایران، به استخدام این بانک درآمد.
او به موازات علوم جدید، از سال دوم ابتدایی، 14 کتاب جامع‌المقدمات را در منزل فراگرفت. همزمان با فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، فراگیری علوم قدیمه را با خواندن شرح جامی (الفوائد الضیائیه)، مغنی و مطوّل، شرح رضی در صرف‌و‌نحو، شرح لمعه را با حواشی ملااحمد تونی و مسالک کامل کرد. همچنین شرح منظومه حاج ملاهادی سبزواری را نزد شهید مرتضی مطهری آموخت. انوار حکیم ریاضیات عالی، شامل آنالیز عالی تا مکانیک استدلالی و یک دوره هندسه پروژکتیو را نزد مرحوم استاد مهندس محمد بهجت آموخت (1326ش). در همین سال پس از شرکت در کنکور هنرسرای عالی که یک دانشکده مهندسی بود، به‌عنوان مدرس رشته متمم جبر و آنالیز و هندسه ترسیمی مشغول به کار شد و از کار حسابداری بانک ملی استعفا داد. پس از دو سال خدمت در این دانشکده، مشمول خدمت نظام وظیفه شد و پس از پایان دوران خدمت نظام، پنج سال در وزارت فرهنگ برای معلمی زبان انگلیسی در مدرسه مدرس و ابوریحان بیرونی مشغول به کار شد. سپس به‌مدت 2 سال مترجم انگلیسی و فرانسه در اداره نگارش وزارت فرهنگ شد. مهمترین دوره کاری او مربوط به سال‌های 1338 تا 1359 است؛ دوره‌ای که با حضور در کتابخانه ملی ایران و سرپرستی بخش مخطوطات این کتابخانه موفق شد نخستین نمونه‌های استاندارد و علمی فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی را پیاده کرده و با تلاشی مستمر و یک‌تنه در نزدیک به 20 سال، 10 مجلد از فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملی را منتشر کند.
آنچه این کارنامه علمی را پرفروغ و مشعشع می‌کند، نگرش گسترده و عالمانه‌ای است که پرتو آن بر حوزه‌های گوناگون فرهنگ ایران و اسلام و تشیع تابیده است.
تصحیح متون مهمی چون تاریخ جهان‌گشای نادری، تألیف بخش‌هایی از کتاب گران‌سنگ لغت‌نامه دهخدا، شرح و تفسیر آثار مهم و متون ممتاز علوم عقلی اسلامی -که علاوه بر کتاب «شفا» باید از «اساس‌الاقتباس» استادالبشر خواجه نصیرالدین طوسی یاد کرد- شرح و توضیح نگاشته‌های بزرگان شیعه چون شیخ مرتضی‌انصاری و آخوند خراسانی، در کنار تحقیقات گسترده درباره تاریخ شهر تهران و ترجمه‌های متون علمی و ریاضی تمدن مغرب‌زمین، گوشه‌هایی از این کارنامه درخشان و ستودنی است.
به بهانه سالروز درگذشت پدر لغت‌نامه‌نگاری ایران: خدمات "دهخدا" به ادبیات فارسیشاید اشاره‌ای به آثار او در علم ریاضیات و موسیقی، بهتر بتواند گستره دانش این حکیم روزگار ما را بنمایاند:
- شرح و تفسیر و ترجمه موسیقی الکبیر، فارابی
- شرح و تفسیر درةالتاج (بخش موسیقی کتاب علامه قطب‌الدین شیرازی)
- گردآوری مجموعه‌ای از حل‌المسائل منطق ریاضی از منابع انگلیسی
- ترجمه و شرح هندسه تحلیلی اثر سروه
- ترجمه کتاب هندسه پروژکتیو اثر فدریکو انریک
- شرح و ترجمه متون هندسی (هندسه اقلیدس و آرای ابن‌سینا)
- شرح و تفسیر قضایای منطقی و بررسی آرای خواجه نصیرالدین طوسی
- ترجمه و شرح آرای مربوط به قیاسات منطقی و جهت در قیاسات
- تدوین هفت جلد حل‌المسائل منطق ریاضی.
علاوه بر این ، حضور در مجامع گوناگون علمی و ادبی، شرکت در جلسات کارشناسی نسخ خطی و اسناد تاریخی، تدریس به جویندگان و شیفتگان علم در دانشگاه و منزل شخصی، از جمله فعالیت‌هایی بود که تا پایان عمر به آن اهتمام داشت.
ایشان در اواخر عمر، مجموعه کتابخانه شخصی خود را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اهدا کرد تا پس از حیاتش به آنجا منتقل شود.
این بیت حافظ زبان‌حال اهل علم و دوستداران و شاگردان زنده یاد استاد انوار است:
تا رفت مرا از نظر آن چشمِ جهان بین
کس واقفِ ما نیست که از دیده چه‌ها رفت
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: بنیاد شعر و ادبیات داستانی کتاب و ادبیات سیدعبدالله انوار شرح و تفسیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۹۵۰۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی در علوم پزشکی
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بهرام عین‌اللهی اظهار کرد: نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و دنیا پیشتاز است و افتخاری بزرگ رقم زده است.
وی با بیان اینکه روند آموزش علوم پزشکی در دنیا در سال ۲۰۲۴ تاکید بر آموزش بالینی مبتنی بر جامعه بوده است، افزود: ادغام هوش مصنوعی و تکنولوژی نوین در حال حاضر در جهان مطرح و جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه، کارهای بزرگی انجام داده است.
عین‌اللهی با بیان اینکه روش تدریس در گذشته به صورت سنتی استاد محور و جزوه محور بود، با تاکید بر نقش مهم دانشجویان، از دانشجویان فعال به عنوان یکی از مهمترین ارکان آموزش یاد کرد و گفت: در حال حاضر آموزش‌ها در علوم پزشکی بر اساس مسئله و حل مسئله در جریان است و فراتر از استاندارها عمل کرده و می کنیم.
وی دستاوردهای علوم پزشکی و حوزه سلامت را موجب افتخار ملی و بین المللی دانست و گفت: یکی از دلایل موفقیت نظام سلامت ادغام آموزش و درمان در سال ۱۳۶۵ است چرا که آموزش را متناسب با نیاز بهداشت و درمان جامعه قرار داده و توانسته ایم تحولی در آموزش و درمان ایجاد کنیم.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه رشد کمی و کیفی در حوزه آموزش پزشکی را به موازات یکدیگر پیش می‌بریم، افزود: در رشد کمی افزایش تعداد ظرفیت خدمات سلامت، تماس دانشجو با جامعه، حضور دانشجویان در فیلد ارائه خدمات، توسعه مراکز آموزش پزشکی و حل مشکل خدمات توسط هیات های علمی را در دستور کار قرار داده‌ایم.
عین اللهی توسعه پژوهش‌های کاربردی، افزایش دو برابری شرکت دانش بنیان و انجام پژوهش برای رفع نیازهای مردم را از جمله اقداماتی برشمرد که در بخش کیفی نظام سلامت انجام شده است.
وزیر بهداشت با اشاره به ضرورت مشارکت بیشتر دانشجویان در عرصه های خدماتی و تحقیقاتی، یادآور شد: تمرکز ما استفاده از آزمایشگاه های مهارتی و شبیه سازها در علوم پزشکی، استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی و مهارت های آموزشی از راه دور است.
وی گفت: توانمندسازی اساتید، اعضای هیات علمی و بکارگیری روش های نوین سنجش و ارزیابی از جمله مواردی است که باید در آموزش علوم پزشکی تجلی پیدا کند.
عین اللهی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تشکیل شورای عالی کرامت در وزارت بهداشت، گفت: حفظ کرامت بیمار از سوی دانشجویان علوم پزشکی و نیروهای حوزه سلامت همواره مورد تاکید ما بوده و خواهد بود.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تاکید بر اهمیت مرجعیت علمی کشورمان در رشته های علوم پزشکی، یادآور شد: فعالیت گسترده شرکت‌های دانش بنیان در جهت پاسخگویی به نیاز جامعه و تحول در بهره مندی از ظرفیت نخبگان، تجاری سازی تحقیقات و تکمیل زنجیره علم و فناوری بخشی از ابزارهای رسیدن به این مرجعیت است.
وی از تحصیل ۲۲۸ هزار ۶۹۷ دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی کشور به عنوان یکی از نقاط قوت نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران یاد کرد و افزود: خوشبختانه در دولت مردمی و در راستای تحقق عدالت در سلامت، در حوزه آموزشی ۲۶۰ هزار متر مربع فضای فیزیکی به ظرفیت کشور اضافه شده و امسال برنامه ما تامین نیازهای آموزشی دانشگاه هاست.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دیگر دستاوردهای دولت مردمی آیت الله رئیسی اشاره و خاطرنشان کرد: در این دوره، ۴ دانشکده علوم پزشکی، ۱۳ مجتمع عالی پزشکی، ۸ دانشکده پرستاری و ۴ دانشکده داروسازی ایجاد شده است.
وی با تاکید بر اینکه هوشمندسازی باید در همه دانشگاه های علوم پزشکی مورد توجه قرار گیرد به تصویب آیین نامه دستیاری اشاره کرد و گفت: تعیین و تعدیل علمی میزان کشیک شب برای کلیه دستیاران مدنظر قرار گرفته است و از سوی دیگر ارائه تسهیلات و بیمه پایه و تکمیلی در خصوص دستیاران تقویت شده است.
وی با بیان اینکه بومی سازی منابع علمی را شروع کرده ایم، گفت: باید موضوعات نوظهور و میان رشته ای مورد توجه قرار گیرد. همچنین پیاده سازی فناوری جدید و نوین در آموزش پزشکی و رسیدن به مرجعیت علمی مدنظر ما قرار دارد.
انتهای پیام/
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش مییابد